Réflexion No 6 – LA FOI - Մտորում թիվ 6 – ՀԱՎԱՏ
Réflexion No 6 – LA FOI
Si la religion repose sur un acte de foi, il faut distinguer les deux : La religion suppose une institution, un système de croyances et des points de doctrine.
La foi, quant à elle, peut se passer de l’appartenance à une religion et à une institution. Elle se nourrit de la conviction de l’existence d’une réalité transcendante, hors de nous et peut-être en nous. Elle est un acte qui suppose une confiance absolue en ce en quoi nous croyons.
Selon le regard athée, la foi en Dieu ne serait que la projection hors du monde d’un sentiment protecteur paternel. Le besoin de croire n’aurait pas d’autre cause que la peur de la mort et de la vie. Nous aurions besoin de la bienveillance d’un père immortel qui veillerait sur nous.
La confusion réside dans la manière dont nombre d’individus croient en Dieu, et non dans le principe même de la foi.
Freud ne fait pas exception à la règle, y voyant « la névrose obsessionnelle de l’humanité ; comme celle de l’enfant, elle dérive du complexe d’Oedipe, des rapports de l’enfant au père ». Le croyant, selon lui, se réfugie dans la foi pour ne pas affronter ses névroses personnelles.
Croire en Dieu nécessite un fondement absolu à cet acte de foi, c’est à dire l’existence même de Dieu. Parmi les philosophes chrétiens, Descartes a, en particulier, cherché à apporter cette preuve pouvant mettre fin au doute qu’il exerçait sur les vérités humaines. « Je m’avisais de chercher d’où j’avais appris à penser à quelque chose de plus parfait que je n’étais ; et je connus évidemment que ce devait être de quelques nature qui fût en effet plus parfaite ».
L’homme, qui n’est ni parfait ni infini, ne pourrait avoir une idée de Dieu si un modèle de perfection et d’infini n’existait au préalable. L’existence de Dieu garantit ainsi la réalité du monde et la vérité de nos idées.
Pour engager, malgré tout, l’homme dans un acte de foi, Pascal a eu l’idée de faire appel à un calcul de probabilités. Il formule ainsi le problème : La raison n’a aucun intérêt à choisir une position, alors qu’il en va de la béatitude de l’homme au contact des vérités divines. Il ne reste plus qu’à peser le pour et le contre et à parier sur l’existence de Dieu.
« Si vous gagnez, vous gagnez tout ; si vous perdez, vous perdez rien. Gagez donc qu’il est, sans hésiter. »
Même si la probabilité de l’existence de Dieu est infime, le bénéfice d’une vie qui se conformerait aux principes qui découlent de ce choix est infini.
Serge Tateossian le 18/08/2024 (Recueil de diverses réflexions)
Մտորում թիվ 6 – ՀԱՎԱՏ
Եթե կրոնը հիմնված է հավատքի ակտի վրա, մենք պետք է տարբերակենք երկուսը. Կրոնը ենթադրում է ինստիտուտ, համոզմունքների համակարգ և վարդապետության կետեր:
Հավատքն, իր հերթին, կարող է անել առանց որևէ կրոնի և հաստատության պատկանելու: Այն սնվում է տրանսցենդենտալ իրականության գոյության համոզմամբ՝ մեզնից դուրս և գուցե մեր ներսում։ Դա արարք է, որը ենթադրում է բացարձակ վստահություն այն ամենի նկատմամբ, ինչին մենք հավատում ենք:
Ըստ աթեիստական տեսակետի, Աստծո հանդեպ հավատը կլինի միայն հայրական պաշտպանիչ զգացմունքի արտածում աշխարհից դուրս: Հավատալու անհրաժեշտությունը մահվան և կյանքի վախից բացի այլ պատճառ չի ունենա: Մեզ պետք կգա անմահ հոր բարեհաճությունը, ով կհսկեր մեզ։
Շփոթմունքը կայանում է նրանում, թե ինչպես են շատ մարդիկ հավատում Աստծուն, այլ ոչ թե բուն հավատքի սկզբունքին:
Ֆրեյդը բացառություն չէ՝ դրանում տեսնելով «մարդկության մոլուցքային նևրոզը. ինչպես երեխային, այն բխում է Էդիպյան բարդույթից, հոր հետ երեխայի հարաբերություններից: Հավատացյալը, ըստ նրա, պատսպարվում է հավատքի մեջ, որպեսզի չբախվի իր անձնական նևրոզներին։
Աստծուն հավատալը պահանջում է հավատքի այս գործողության բացարձակ հիմք, այսինքն՝ Աստծո գոյությունը: Քրիստոնյա փիլիսոփաների մեջ Դեկարտը, մասնավորապես, ձգտում էր ներկայացնել այս ապացույցը, որը կարող էր վերջ դնել մարդկային ճշմարտությունների վերաբերյալ նրա կասկածին։ «Ես մտքովս տարա՝ պարզելու, թե որտեղից եմ սովորել մտածել ավելի կատարյալ բանի մասին, քան ես էի. և ես ակնհայտորեն գիտեի, որ այն պետք է լինի ինչ-որ բնույթի, որն իսկապես ավելի կատարյալ է»:
Մարդը, որը ոչ կատարյալ է, ոչ անսահման, չէր կարող պատկերացում ունենալ Աստծո մասին, եթե նախկինում գոյություն չունենար կատարելության և անսահմանության մոդել: Աստծո գոյությունն այսպիսով երաշխավորում է աշխարհի իրականությունը և մեր գաղափարների ճշմարտացիությունը:
Անկախ ամեն ինչից մարդուն հավատքի ակտի մեջ ներգրավելու համար Պասկալը գաղափար ուներ օգտագործել հավանականությունների հաշվարկը: Խնդիրը նա ձևակերպում է այսպես. Բանականությունը շահագրգռված չէ դիրք ընտրելիս, մինչդեռ վտանգված է մարդու երանությունը աստվածային ճշմարտությունների հետ շփման մեջ: Մնում է միայն կշռել դրական ու բացասական կողմերը և խաղադրույք կատարել Աստծո գոյության վրա:
«Եթե հաղթում ես, հաղթում ես ամեն ինչ. եթե կորցնես, ոչինչ չես կորցնում: Այնպես որ, գրազ, որ դա լինի, առանց վարանելու:»
Նույնիսկ եթե Աստծո գոյության հավանականությունը չնչին է, կյանքի օգուտը, որը համապատասխանում է այս ընտրությունից բխող սկզբունքներին, անսահման է:
Սերժ Թադեոսյան 18.08.2024թ. (Տարբեր մտորումների ժողովածու)